Wyróżnienie etapów życia człowieka
Życie każdego z nas prowadzi swoją własną, unikalną ścieżką. Każdy z nas jest wyjątkowy i żyje na swój sposób, podejmując własne postanowienia i decydując się na wybrane przez siebie kroki. Jednak też jednocześnie w życiu człowieka można wyszczególnić określone etapy. W zależności od wieku danej osoby normy społeczne nakazują jej mniej lub bardziej konkretne zadania rozwojowe i role. Teoretycznie ma to zapewnić nam właściwy rozwój społeczny i tym samym szczęście. Współcześnie niektórzy ludzie decydują się postępować niezgodnie z tymi zasadami i np. nie zakładają rodziny lub decydują się na dzieci w dużo późniejszym wieku. Należy zaznaczyć, że takie świadome decyzje również są jak najbardziej właściwie, jeśli tylko są świadome i przemyślane. Natomiast większość ludzi poszczególne zadania związane z etapami życia realizują i intuicyjnie wiedzą, z czym dany okres życia się wiąże. Warto też czasami zastanowić się kim w zasadzie jestem i jakie są moje obowiązki i przywileje z perspektywy psychologii rozwojowej.
Dzieciństwo
Okres dzieciństwa jest jednym z najpiękniejszych momentów w życiu człowieka. Powinien się on charakteryzować radością, niewinnością i beztroską. W tym czasie to na rodzicach spoczywa obowiązek opieki nad dzieckiem i zapewnienia mu bezpiecznego i stymulującego do aktywności środowiska. Samo dziecko ma bardzo niewiele obowiązków, których ilość wzrasta wraz z rozpoczęciem nauki w szkole. Czas takiego dziecka powinna wypełniać zabawa i ciekawe poznawanie otaczającego świata. Ma też okazje doświadczać kolejnych interakcji społecznych z nowymi dziećmi (np. w przedszkolu). Dzięki temu krąg jego relacji powiększa się i nie ogranicza tylko do najbliższej rodziny. Chociaż człowiek cieszy się mnóstwem przywilejów na etapie dzieciństwa, to okres ten cechuje się również brakiem decyzyjności. To rodzice sprawują władzę rodzicielską i podejmują decyzje względem małego człowieka. To dobrze, jeśli robią to, biorąc pod uwagę pragnienia dziecka. Jednak nie może ono samo decydować o sobie, ponieważ jest jeszcze na to za małe.
Adolescencja
Po okresie dzieciństwa następuje okres adolescencji. Jest to szczególny etap, w którym jednostka szuka i buduje swoją własną i niepowtarzalną tożsamość, a także niezależność i autonomię. Wszyscy znamy pojęcie „zbuntowanego nastolatka”. Faktycznie dorastanie wiąże się nierzadko z buntem młodzieńczym i towarzyszącym mu czasami buntem religijnym. Jednak należy trochę rozumieć nastolatka, który się buntuje. Wreszcie może coraz bardziej stanowić o sobie i podejmować decyzje. Stawia się przeciwko opiekunom i zastanym zasadom, co pozwala mu kształtować swoje Ja i dążyć do samookreślenia. To również w adolescencji przypada okres powolnego odłączania się od swojej rodziny. W związku z tym na etapie dorastania rodzice mają mniejszy wpływ na adolescentów, którzy bardziej zwracają uwagę na zdanie i opinie rówieśników, przyjaciół i znajomych. Ze względu na osiąganą w tym czasie dojrzałość płciową, dorastanie to również okres pierwszych miłości i bliskich kontaktów międzypłciowych.
Co ciekawe, większość ludzi dobrze pamięta swoje nastoletnie czasy i z sentymentem je wspomina. Zjawisko to doczekało się własnej nazwy – efekt reminiscencji. Polega on właśnie na tym, że lepiej pamiętamy różna doświadczenie i wydarzenia, które miały miejsce, kiedy byliśmy w wieku pomiędzy 10, a 30 lat. Prawdopodobnie wiąże się to z tym, że w okresie dorastania, a także wczesnej dorosłości, które przypadają właśnie między 10 a 30 rokiem życia, występuje wiele różnych ważnych wydarzeń, takich jak studniówka, matura, zdanie egzaminu na prawo jazdy, trochę później ślub, narodziny pierwszego dziecka itp., ale też wydarzeń, które po prostu mają miejsce po raz pierwszy (pierwszy pocałunek, pierwsza miłość lub pierwszy kontakt seksualny).
Wczesna dorosłość
Nastolatkowie z kolejnymi latami stają się w końcu młodymi, acz dojrzałymi dorosłymi, którzy opuszczają rodzinny dom i ruszą na podbój świata. Tacy młodzi dorośli wchodzą w tym etapie swojego życia na rynek pracy i obejmują swoje pierwsze poważniejsze posady, rozpoczynając tym samym karierę zawodową. W tym czasie większość ludzi zaczyna też mieszkać na swoim. Według nurtu psychologii systemowej jest to ważny moment w życiu człowieka, w którym powinien on uniezależnić się od rodziny pochodzenia. Oczywiście nie oznacza to zerwania relacji z rodzicami i innymi najbliższymi członkami systemu. Chodzi wypracowanie pewnej odrębności od zdania i opinii rodziny, aby móc właściwie zaangażować się we własny związek partnerski. No właśnie, z reguły we wczesnej dorosłości przypada okres znalezienia sobie tzw. drugiej połówki i stworzenie z nią bliskiego związku. Kiedy już mamy taką wyjątkową relację wiele osób decyduje się na założenie rodziny. Ciąża i urodzenie dziecka są nierzadko przełomowym doświadczeniem w dotychczasowym życiu obu partnerów, który wiąże się często z jego reorganizacją, choćby w związku z ustaleniem nowego podziału obowiązków.
Późna dorosłość
Późna dorosłość charakteryzuje się zupełnie innymi właściwościami niż dorosłość wczesna. Nadal pracujemy, ale już od dawna nie są to zawodowe początki, lecz raczej już wypracowana pozycja społeczna i zawodowa. Jeśli wcześniej zdecydowaliśmy się na dzieci, teraz już są one w wieku nastoletnim lub właśnie opuszczają dom. Wyprowadzka dzieci wiąże się z syndromem opuszczonego gniazda. Polega on na odczuwaniu przez rodziców pustki, żalu i samotności po odejściu dzieci z domu. Może też pojawić się poczucie porzucenia i bezsensu. Syndrom dotyczy częściej kobiet, które z reguły bywają bardziej zaangażowane w wychowanie i w relacje z dziećmi. Dlatego ważne jest, żeby nie postrzegać się tylko przez pryzmat roli matki lub ojca. Zawsze warto mieć swoje własne pasje i zainteresowania. Wychowanie dorosłych już dzieci umożliwia większą ilość czasu wolnego, które można wykorzystać właśnie na ulubione hobby. Dodatkowo jest to też czas ponownego zacieśnienia relacji z partnerem. Nierzadko też w późnej dorosłości przypada nam zaopiekować się własnymi rodzicami, którzy ze względu na wiek mogą potrzebować troski i wsparcia.
Starość
Wreszcie u schyłku życia mamy do czynienia z ostatnim etapem w życiu człowieka, czyli starością. Warto zwrócić uwagę, że obecni dziadkowie to już rzadziej są siwowłose i pomarszczone babuszki oraz starsi dziadkowie o lasce. Często są oni pełni energii i wigoru oraz z zapałem realizują swoje własne plany i pomysły. W starszym wieku można wreszcie zakończyć karierę zawodową i przejść na emeryturę. Wiele osób na tym etapie zajmuje się pełnieniem funkcji dziadka i babci i współuczestniczy w wychowaniu wnuków. Niestety starszy, szczególnie podeszły wiek wiąże się też z zachorowaniem na wiele chorób, takich jak otępienie starcze lub choroba Alzheimera. Potrzebna w takich sytuacjach jest opieka najbliższych, czyli najczęściej dzieci. W tym okresie też trudnym momentem dla osoby starszej może być przeżycie żałoby po swoim partnerze. Wreszcie etap starości polega też na pogodzeniu się z własną śmiertelnością i psychologicznym przygotowaniem na swoją śmierć.
