Czym jest depresja?
Temat depresji jest niezwykle złożony. Uznana jest za jedną z najczęściej występujących chorób na świecie. W ciągu całego życia choruje na nią kilkanaście procent osób dorosłych. Coraz częściej można usłyszeć również o depresji u dzieci i młodzieży. Rozróżnić można wiele typów depresji, które mają punkt wspólny, lecz niektóre objawy znacznie się różnią. Najczęściej depresja utożsamiana jest z poczuciem braku nadziei i pustki. Może jej towarzyszyć ogromne poczucie smutku lub rozpaczy. Osoby cierpiące na depresję mogą wycofywać się z życia społecznego oraz mieć zaburzone poczucie własnej tożsamości. Może mieć charakter nawracający lub przewlekły. Osoby dotknięte depresją bardzo często wspominają o utracie poczucia radości i przyjemności. To bardzo złożone zaburzenie, mogące mieć wiele przyczyn. Jak przedstawia się rozumienie depresji jako choroby w różnych nurtach?
Psychiatryczne rozumienie depresji
Psychiatryczne podejście do depresji zakłada, że powstaje ona w wyniku interakcji różnych czynników. Są to czynniki biologiczne, genetyczne, psychologiczne i środowiskowe. Czynniki biologiczne obejmują nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu, takie jak zmniejszona aktywność neuroprzekaźników, przykładowo serotoniny. Pewną rolę odgrywają czynniki genetyczne, ponieważ ryzyko wystąpienia depresji może być dziedziczone. Czynniki psychologiczne obejmują przewlekły stres, traumę, problemy w relacjach interpersonalnych i niską samoocenę. Środowisko społeczne, takie jak brak wsparcia społecznego i trudności ekonomiczne, również może wpływać na rozwój depresji.
Psychiatrzy wykorzystują różne metody leczenia depresji, w tym farmakoterapię, terapię psychologiczną (np. terapię poznawczo-behawioralną) oraz w niektórych przypadkach terapię elektrowstrząsową. Wszystko zależy od indywidualnego przypadku pacjenta i stopnia nasilenia objawów. Ważne jest również zapewnienie wsparcia społecznego i otoczenia, które mogą pomagać osobie z depresją w jej procesie leczenia.
Depresja według ICD-10
Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, dziesiątej rewizji (ICD-10), depresja jest klasyfikowana jako zaburzenie afektywne.ICD-10 definiuje epizod depresyjny jako okres, w którym występują obniżony nastrój, utrata zainteresowania i przyjemności. Zauważalne są także zmiany w funkcjonowaniu psychomotorycznym, czyli zależnością między ruchem, przeżywaniem, uczeniem się i działaniem. Według ICD-10, aby zdiagnozować epizod depresyjny, należy zaobserwować obecność pewnej liczby charakterystycznych objawów przez co najmniej dwa tygodnie. Objawy te mogą obejmować utratę energii, zmiany w apetycie i wadze, zaburzenia snu, trudności w koncentracji, uczucie winy. Może pojawić się poczucie bezwartościowości, myśli samobójcze lub autoagresywne oraz spowolnienie psychoruchowe, lub niepokój.
ICD-10 również wyróżnia inne podtypy depresji, takie jak dystymia oraz inne zaburzenia afektywne, takie jak zaburzenie dwubiegunowe. Służy jako system klasyfikacji chorób i zaburzeń stosowany na poziomie międzynarodowym i jest wykorzystywany przez lekarzy, psychiatrów i innych specjalistów zdrowia do diagnozowania i raportowania przypadków choroby depresyjnej oraz innych stanów chorobowych.
Depresja według DSM-V
Według Piątej edycji Manualu Diagnostycznego i Statystycznego Zaburzeń Psychicznych (DSM-V), depresja jest diagnozowana jako zaburzenie depresyjne lub MDD (Major Depressive Disorder). DSM-V opisuje kryteria diagnostyczne dla MDD, które muszą być spełnione, aby postawić diagnozę depresji. Osoba musi doświadczać co najmniej jednego epizodu depresyjnego, który trwa przez co najmniej dwa tygodnie. Towarzyszy mu obniżony nastrój, utratą zainteresowania lub przyjemności (anhedonia). Wymagane jest również wystąpienie co najmniej pięciu innych objawów, takich jak utrata apetytu lub nadmierne jedzenie, zaburzenia snu, zmęczenie lub utrata energii, uczucie bezwartościowości, trudności w koncentracji, myśli o śmierci lub myśli samobójcze oraz objawy fizyczne, czyli bóle w ciele.
DSM-V wyróżnia również inne specyficzne formy depresji, takie jak zaburzenie dysforyczne przedmiesiączkowe (PMDD) u kobiet . Opisuje również zaburzenie dystymiczne (Persistent Depressive Disorder), które charakteryzuje się przewlekłym niskim nastrojem trwającym przez długie okresy czasu. DSM-V jest powszechnie używanym systemem diagnostycznym w psychiatrii i pomaga lekarzom i psychiatrom w diagnozowaniu i klasyfikowaniu różnych zaburzeń psychicznych.
Ujęcie systemowe a depresja jako choroba
Rozumienie depresji w podejściu systemowym w psychoterapii zakłada, że depresja jest zjawiskiem, które wynika z kompleksowych interakcji między osobą a jej otoczeniem. Terapia oparta na tym podejściu skupia się na badaniu i zrozumieniu tych wzajemnych relacji. Rozumienie dotyczy zarówno kontekstu wewnętrznego, jak i zewnętrznego. W terapii systemowej terapeuta analizuje, jak różne systemy, takie jak rodzina, partnerstwo, praca czy społeczność, wpływają na funkcjonowanie jednostki i jej samopoczucie. Terapeuta może zbadać dynamikę rodzinnej interakcji, wzorce komunikacji, roli społeczne oraz wpływ trudności życiowych i stresu na osobę dotkniętą depresją.
W podejściu systemowym istotne jest również uwzględnienie kontekstu społecznego i kulturowego. Terapeuta może analizować, jak normy społeczne, oczekiwania czy presja społeczna wpływają na samopoczucie i funkcjonowanie jednostki. Terapia systemowa może skupiać się na wzmocnieniu zdrowych interakcji, zmianie negatywnych wzorców komunikacji. Dotyczy również identyfikowania i modyfikowania negatywnych przekonań i myśli oraz poprawie relacji między osobą a jej otoczeniem. Terapeuta może również angażować członków rodziny lub innych bliskich w proces terapeutyczny, aby wspierać pozytywne zmiany i rozwój. Podejście systemowe w psychoterapii podkreśla holistyczne spojrzenie na osobę, jej otoczenie i relacje. Terapeuta i klient wspólnie pracują nad zrozumieniem, identyfikacją i zmianą czynników systemowych. Ma to na celu osiągnięcia poprawy samopoczucia i jakości życia klienta.
Depresja jako choroba w rozumieniu psychodynamicznym
Depresja w rozumieniu psychodynamicznym jest interpretowana jako wynik wewnętrznych konfliktów i nieświadomych procesów psychicznych. Podejście psychodynamiczne zakłada, że depresja wynika z nieprzetworzonych konfliktów emocjonalnych i traum z przeszłości. Związane jest to również z nieświadomymi mechanizmami obronnymi. Terapeuci psychodynamiczni przedstawiają depresję jako wynik żałoby, poczucia straty lub braku satysfakcji w ważnych obszarach życia. Objawy, takie jak obniżony nastrój, poczucie beznadziejności czy utrata zainteresowań, są rozumiane jako manifestacja wewnętrznego konfliktu między różnymi częściami osobowości. Istotnym czynnikiem w rozwoju depresji jest utrata kontaktu z własnymi pragnieniami, potrzebami czy emocjami. Mechanizmy obronne, takie jak wyparcie czy zaprzeczenie stosujemy zazwyczaj, aby tłumić bolesne lub trudne doświadczenia. Jednak te mechanizmy obronne mogą prowadzić do nagromadzenia nierozwiązanych konfliktów, które w efekcie przyczyniają się do depresji.
W terapii psychodynamicznej depresji terapeuta stara się pomóc klientowi w zrozumieniu i odkryciu nieświadomych konfliktów, które leżą u podłoża depresji. Proces terapeutyczny może obejmować badanie traum z przeszłości, odkrywanie ukrytych pragnień i potrzeb oraz identyfikowanie niezdrowych wzorców myślenia i zachowań. Terapeuta pomaga klientowi w eksploracji tych aspektów, aby osiągnąć głębsze zrozumienie siebie i skonfrontować się z nieprzetworzonymi emocjami. Terapia psychodynamiczna skupia się również na relacji terapeutycznej jako narzędziu do zrozumienia i przepracowania wzorców interpersonalnych. Terapeuta tworzy bezpieczne i wspierające środowisko, w którym klient może eksplorować swoje uczucia, myśli i doświadczenia. Może także nauczyć się nawiązywać zdrowsze relacje z innymi ludźmi.
Egzystencjalizm a rozumienie depresji
Zwolennicy egzystencjalizmu rozumieją depresję jako wynik fundamentalnych pytań i wyzwań związanych z istnieniem człowieka. Podejście egzystencjalne koncentruje się na głębokich aspektach ludzkiego doświadczenia, takich jak sens życia, wolność, wybór, samotność i świadomość własnej śmiertelności. W ujęciu egzystencjalnym, depresja może być rozumiana jako reakcja na poczucie utraty sensu i celu w życiu. Możemy doświadczać frustracji i bezsilności z powodu braku perspektyw, poczucia zagubienia lub poczucia, że jej istnienie nie ma znaczenia. Ponadto, egzystencjalne wyzwania, takie jak konfrontacja z samotnością, odpowiedzialnością czy paradoksem wolności i ograniczeń, mogą wpływać na rozwój depresji. W terapii egzystencjalnej terapeuta stawia nacisk na badanie tych głębszych aspektów ludzkiego doświadczenia. Wspiera klienta w poszukiwaniu sensu i wartości w życiu oraz w rozwijaniu zdolności do samoświadomości i samoakceptacji. Terapeuta może pomóc klientowi w eksploracji jego wartości, celów i pasji, aby pomóc w odkryciu lub odnowieniu sensu w życiu.
Terapeuta pomaga klientowi w rozwinięciu umiejętności radzenia sobie z trudnościami, podejmowania świadomych wyborów i akceptacji własnej śmiertelności. Wspólnie eksplorują te fundamentalne aspekty egzystencji, aby klient mógł odzyskać poczucie własnej tożsamości, znaczenia i radości życia. Terapeuci egzystencjalni przedstawiają depresję jako wezwanie do poszukiwania sensu i głębszego zrozumienia siebie i swojego miejsca w świecie. Terapia egzystencjalna oferuje klientowi przestrzeń do refleksji, eksploracji i odkrywania nowych możliwości, które mogą prowadzić do wzrostu osobistego i transformacji.
Depresja w ujęciu filozoficznym
Depresja w ujęciu filozoficznym jest rozumiana jako stan psychiczny, który może być związany z rozważaniami filozoficznymi dotyczącymi natury człowieka, sensu życia, cierpienia i szczęścia. Filozofia może pomóc w zrozumieniu głębszych przyczyn i następstw depresji oraz w poszukiwaniu możliwych odpowiedzi na pytania dotyczące tego, jak żyć dobrze pomimo cierpienia i trudności. W filozofii istnieją różne podejścia do rozumienia depresji. Niektóre teorie filozoficzne mogą analizować depresję jako wynik niezgodności między wewnętrznymi przekonaniami a rzeczywistością, co prowadzi do konfliktu i cierpienia psychicznego. Inne podejścia mogą skupiać się na znaczeniu i celu życia, badając, jak brak sensu może wpływać na stan depresyjny.
Filozofia może również badać kwestie związane z wolnością oraz wpływem świadomości na nasze emocje. Filozofowie rozumieją depresję jako wynik ograniczenia wolności i poczucia bezsilności, które mogą wpływać na nasze samopoczucie i zdolność do działania. Niektóre podejścia filozoficzne do depresji mogą skupiać się na moralnych aspektach cierpienia i sposobach, w jakie możemy radzić sobie z trudnościami. Filozofia etyki może analizować, jak powinniśmy postępować w obliczu cierpienia własnego i innych osób, a także jak rozwijać cnoty, takie jak wytrwałość, pokora czy współczucie.
Filozoficzne rozważania na temat depresji mogą również dotyczyć relacji między jednostką a światem zewnętrznym. Analiza filozoficzna może pomóc w zrozumieniu, jak nasze przekonania, wartości i sposób postrzegania wpływają na nasze doświadczenie depresji oraz jak możemy wprowadzać zmiany w naszym myśleniu i postępowaniu, aby osiągnąć większą harmonię i dobrostan. Filozofia nie jest bezpośrednim leczeniem depresji, ale może oferować perspektywy, pytania i kontekst dla obserwacji siebie, refleksji i samorozwoju. Refleksja filozoficzna może pomóc w poszukiwaniu sensu, zrozumienia własnych przekonań i wartości oraz odkrywaniu strategii radzenia sobie z depresją. W połączeniu z terapią i innymi formami wsparcia, filozofia może stanowić cenną pomoc dla osób zmagających się z depresją.
Czy depresja to choroba?
Depresja to choroba. Charakteryzuje się utrzymującym się przez dłuższy czas obniżonym nastrojem, utratą zainteresowań i przyjemności oraz innymi objawami takimi jak zmęczenie, trudności w koncentracji, zaburzenia snu, utrata apetytu, uczucie bezsilności, myśli samobójcze. Depresja może znacznie wpływać na naszą zdolność do funkcjonowania w codziennym życiu, pracy, szkole i relacjach interpersonalnych. Ma również negatywny wpływ na jakość życia i może prowadzić do znacznego cierpienia psychicznego.
Depresja ma złożoną naturę, a jej przyczyny mogą być wielorakie, obejmując czynniki genetyczne, biochemiczne, środowiskowe i psychospołeczne. Istnieje również szereg różnych typów depresji, takich jak depresja dwubiegunowa, depresja poporodowa czy zaburzenie afektywne sezonowe, które mają swoje specyficzne cechy i objawy. Ważne jest uznanie jej za realną chorobę i zapewnienie odpowiedniej opieki medycznej, diagnozy i leczenia. Terapia psychologiczna, farmakoterapia, różne formy terapeutyczne wsparcia mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów, poprawy funkcjonowania i poprawy jakości lub całkowitego wyleczenia choroby. Warto próbować i szukać tego, co jest dla nas najlepsze, aby podnieść jakość swojego życia i czuć szczęście.
