Seksualność człowieka
Seksualność człowieka od zawsze budziła duże zainteresowanie. To wrodzona i naturalna funkcja organizmu ludzkiego. Jest czynnikiem motywującym do podejmowania kontaktów interpersonalnych i tworzenia więzi. Składa się z wymiaru biologicznego, psychicznego, społeczno-kulturowego i hedonistycznego. Biologiczny wymiar seksualności obejmuje popęd płciowy i potrzebę seksualną. Zdeterminowany jest ekspresją genetyczno-hormonalną. Nakierowany jest również na prokreację. Wymiar psychiczny obejmuje emocje i odczucia związane z seksualnością. To odczuwanie przyjemności, podniecenia, ekscytacji i satysfakcji związanej z seksualnością oraz zaciekawienie i chęć odkrywania swojego ciała i ciała drugiego człowieka. Na wymiar społeczno-kulturowy składa się wpływ między innymi kultury, religii, norm społecznych, wychowania na seksualność i postrzeganie seksualności przez człowieka. Wymiar hedonistyczny obejmuje chęć osiągania satysfakcji i przyjemności podczas aktywności seksualnej. To nieodłączna część ludzkiego życia, która związana jest również z zaburzeniami seksualnymi.
Zaburzenia seksualne
Zaburzenia seksualne inaczej określane są jako dysfunkcje seksualne. Charakteryzują się częstą i powtarzalną niezdolnością do uczestniczenia w aktywnościach seksualnych. Zaburzenia seksualne można rozróżnić w zależności od fazy interakcji seksualnej, w której występują. W fazie pożądania może mieć miejsce brak lub utrata potrzeb seksualnych oraz nadmierny popęd seksualny. W fazie podniecenia najczęściej występują zaburzenia erekcji u mężczyzn i zaburzenia nawilżenia u kobiet. Do zaburzeń seksualnych w fazie orgazmu najczęściej ma miejsce opóźnienie lub brak orgazmu u kobiet, wytrysk przedwczesny lub wytrysk opóźniony u mężczyzn. Niektóre zaburzenia seksualne związane są z odczuwaniem bólu. Należą do nich pochwica i dyspareunia.
Zaburzenie seksualne -zaburzenie pożądania
Zaburzenia pożądania obejmują zmniejszone odczuwanie podniecenia lub nieprawidłowo przebiegających reakcji fizycznych związanych z uczuciem podniecenia. Na zaburzenia pożądania wpływ może mieć wiele czynników. Wyróżnia się między innymi biologiczne, dotyczące zaburzeń hormonalnych, chorób neurologicznych i krążeniowych. Wskazać można zaburzenia psychiczne, w szczególności depresję. Nadużywanie alkoholu i substancji psychoaktywnych oraz niektórych leków może obniżyć popęd seksualny. Ogromny wpływ na zaburzenia pożądania mają nasze przeżycia wewnętrzne, doświadczanie traumy lub problemy występujące w związkach partnerskich. Jako kolejny czynnik wskazać można czynniki społeczno-kulturowe związane z poglądami i wyznawanymi normami seksualnymi, stylem i standardem życia, charakterem pracy.
Nadmierny popęd seksualny jako zaburzenie seksualne
Hiperseksualność to zaburzenie seksualne polegające na wzmożonym popędzie seksualnym. Wiąże się z mimowolną koniecznością zaspokajania potrzeby seksualnej. O zaburzeniu można mówić wówczas wtedy, kiedy wysoki popęd seksualny negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie. Może zdarzyć się również, że aktywność seksualna zaczyna być sposobem na radzenie sobie z negatywnymi emocjami. Objawami hiperseksualności jest też nieskuteczna próba kontroli własnych zachowań seksualnych oraz jeśli aktywność seksualna zaczyna być powodem zaniedbywania obowiązków. Nadpobudliwość seksualna, nie jest tożsama z seksoholizmem. Stanowi stan nasilonego zainteresowania seksem i potrzebą aktywności seksualnej ale nie jest uzależnieniem od stosunków seksualnych.
Zaburzenia erekcji
Zaburzenia erekcji to stały bądź nawracający brak zdolności do uzyskania i utrzymania wzwodu. Aby stwierdzić zaburzenie objawy powinny utrzymywać się co najmniej przez 3 miesiące. Zaburzenia erekcji uniemożliwiają odbycie satysfakcjonującego stosunku płciowego. Do problemów z erekcją przyczynia się przewlekły stres, zażywanie niektórych leków, alkoholu i niektórych substancji psychoaktywnych, choroby prowadzące do uszkodzeń naczyń krwionośnych, zaburzenia hormonalne, problemy psychiczne, w szczególności depresja i zaburzenia lękowe.
Zaburzenia nawilżenia u kobiet
Zbyt małe nawilżenie pochwy określane jest jako suchość pochwy. Objawia się pieczeniem i swędzeniem, jest objawem zaburzeń w produkowaniu śluzu nawilżającego ścianki pochwy. Zaburzenia w produkcji śluzu przyczyniają się do powstawania przykrych doznań w trakcie seksu, powstawania infekcji, co w efekcie prowadzi do unikania seksu. Dolegliwość najczęściej wiążę się z wahaniami poziomu estrogenów w organizmie. Może pojawić się w trakcie ciąży oraz najczęściej w okresie menopauzy. Może być objawem infekcji bakteryjnej lub grzybiczej. Zaburzenie to znacznie zmniejsza ochotę na seks oraz jest przyczyną problemów w związkach partnerskich.
Wytrysk przedwczesny jako zaburzenie seksualne
Przedwczesny wytrysk to najczęściej występujące zaburzenie seksualne u mężczyzn. Może wystąpić na różnych etapach życia. Jednak najczęściej występuje u młodych, niedoświadczonych mężczyzn. Polega na wystąpieniu szybkiej ejakulacji, po niewielkiej stymulacji seksualnej. Zaczyna się o wiele wcześniej niż, to pożądane zarówno przez mężczyznę jak i jego partnerkę, często zaraz po rozpoczęciu penetracji. Wyróżnia się dwa rodzaje przedwczesnego wytrysku, ze względu na jego genezę. Przedwczesny wytrysk pierwotny, trwa przez całe życie mężczyzny, od pierwszego kontaktu seksualnego. Do wytrysku dochodzi wtedy jeszcze przed rozpoczęciem stosunku lub zaraz po rozpoczętej penetracji. Natomiast wytrysk przedwczesny wtórny, to skrócenie czasu do momentu pojawienia się ejakulacji w porównaniu do wcześniejszych zbliżeń seksualnych mężczyzny.
Przyczyny tego zaburzenia nie są do końca znane, jednak wyróżnia się czynniki biologiczne i psychiczne. Do czynników biologicznych należą zaburzenia erekcji, cukrzyca, nadczynność tarczycy, choroby układu moczowo-płciowego, udar, przerost lub zapalenie prostaty. Można jeszcze wskazać czynnik neurobiologiczny, dotyczący neuroprzekaźników (przede wszystkim aktywność serotoniny). Jako czynniki psychologiczne wskazuje się przede wszystkim depresję, zaburzenia lękowe, stres, brak doświadczenia w sferze seksualnej. problemy w relacjach partnerskich, traumatyczne doświadczenia seksualne z przeszłości.
Wytrysk opóźniony
Wytrysk opóźniony oznacza trudność lub niemożność osiągnąć ejakulacji, pomimo odpowiedniej seksualnej stymulacji, erekcji i świadomego pragnienia, aby osiągnąć orgazm. Przyczyny są uwarunkowane biologicznie i psychicznie. Do przyczyn biologicznych należy niedobór testosteronu, urazy rdzenia kręgowego, zabiegi chirurgiczne, zaburzenia neurodegeneracyjne, zażywanie niektórych leków, alkoholu i substancji psychoaktywnych. Czynników psychologicznych mogących mieć wpływ na opóźnienie wytrysku jest wiele. Przede wszystkim dotyczą lęków i obaw związanych z aktywnością seksualną. Mogą to być lęki związane z bycie zranionym lub zranieniem drugiej osoby, lęk przed niechcianą ciążą partnerki, trudności w relacji, lęk przed tym “jak się wypadnie”, niechęć do ofiarowania siebie, niechęć do partnerki, brak odpowiedniej stymulacji seksualnej.
Zaburzenia orgazmu
Orgazmem określany jest stan osiągnięcia szczytowej przyjemności podczas aktywności seksualnej. Związany jest z maksymalnym pobudzeniem seksualnym, prowadzącym do rozładowania napięcia seksualnego i osiągnięcia przyjemności oraz poczucia zaspokojenia seksualnego. Na zaburzenia orgazmu wskazuje znaczne opóźnienie osiągnięcia szczytowej przyjemności lub wystąpienie minimalnej przyjemności mimo pragnienia i wysokiego poziomu podniecenia. Gdy stan ten wywołuje dyskomfort i brak satysfakcji seksualnej można mówić o wystąpieniu zaburzenia.
Przyczynami tego zaburzenia seksualnego mogą być czynniki biologiczne, psychiczne oraz społeczno-kulturowe. Czynnikami biologicznymi są zaburzenia hormonalne, choroby somatyczne, infekcje pochwy, zaburzenia kurczliwości mięśni dolnej ściany macicy. Do przyczyn psychicznych należą problemy w relacjach partnerskich, trudne doświadczenia seksualne, wcześniejsze traumy, lęk przed niechcianą ciążą. Do czynników społeczno-kulturowych wpływających na powstawanie zaburzeń orgazmu należą: brak wystarczającej edukacji seksualnej i dostępu do niej, błędne przekonania na temat seksu, wpływ norm społecznych i przekonań religijnych.
Pochwica
Pochwica to najczęściej występujące zaburzenie psychoseksualne u kobiet. To skurcz mięśni otaczających pochwę, na tyle silny, że uniemożliwia wprowadzenie członka do pochwy. Skurcze te są niezależne od woli. Schorzenie to znacznie utrudnia lub uniemożliwia współżycie. Związane jest z niepokojem. Negatywnie wpływa na jakość życia intymnego. Wyróżnić można dwa rodzaje pochwicy: pierwotną, która pojawia się już w trakcie pierwszego kontaktu seksualnego oraz wtórną, która pojawia się u kobiet, które uprawiały wcześniej seks, ale nie doświadczały wcześniej tej dolegliwości. Do biologicznych czynników wpływających na występowanie pochwicy należą stany zapalne, zmiany zanikowe w pochwie, zmiany w zewnętrznych narządach płciowych oraz w przypadku pierwszego stosunku gruba błona dziewicza.
Psychicznych uwarunkowań występowania pochwicy jest wiele. Przede wszystkich u kobiet, u których występuje pochwica pojawia się lęk przed bólem. Może to być również lęk przed ciążą, naruszeniem ciała. Pochwicę powodować mogą wcześniejsze trudne doświadczenia seksualne, takie jak molestowanie seksualne, gwałt. Również brak świadomości i edukacji seksualnej może generować lęk i wywoływać zaburzenia.
Dyspareunia
Dyspareunia to zaburzenie seksualne, które charakteryzuje się bólem podczas stosunku seksualnego. Zdarza się, że ból występuje również przed i po współżyciu. Z dyspareunią zmaga się wiele kobiet. Ta dysfunkcja seksualna może wynikać z dolegliwości fizycznych lub mieć uwarunkowanie psychiczne. Fizyczne przyczyny dyspareunia to zazwyczaj stany zapalne w obrębie dróg rodnych, suchość pochwy, powikłania po zabiegach operacyjnych. Czasami ból może pojawić się wskutek niemiłego skojarzenia z bólem fizycznym z przeszłości. Powodem może być również występująca patologia w budowie narządów płciowych lub wulwodynia, czyli ból w okolicy sromu pojawiający się bez uchwytnej przyczyny.
Do dolegliwości psychicznych należą między innymi kompleksy, na tle własnej fizyczności, stany lękowe i obawy przed zbliżeniem, które znacznie utrudniają zbliżenie. Również stres może być czynnikiem wywołującym to zaburzenie seksualne, poprzez zaciskanie mięśni miednicy. Przykre i bolesne wspomnienia oraz urazy związane z seksem znacznie zmniejszają ochotę na seks i przyczyniają się do powstania dyspareunii. Rodzaje bólu występujące przy tym zaburzeniu są różne. Może to być ból piekący, palący, ból pojawiający się podczas penetracji, ból towarzyszący tylko wkładaniu członka, ból odczuwany podczas gwałtownych ruchów podczas penetracji, ból tylko z niektórymi partnerami lub w niektórych okolicznościach.
Jak sobie radzić?
Najważniejsze jest zauważenie problemu i znalezienie jego przyczyny. Metodę leczenia dobiera się w zależności od siły i stopnia w jakim występują zaburzenia seksualnego. Specjalistami pomagającymi z problemami seksualnymi są psycholodzy, seksuolodzy oraz psychiatrzy. W przypadku problemów w sferze seksualnej najlepiej zgłosić się o pomoc do specjalisty. W celu określenia przyczyn bardzo skuteczna okazuje się terapia psychologiczna.
Leczenie psychologiczne stosowane w seksuologii może czerpać z różnych ujęć teoretycznych: behawioralnych, nastawionych na różne ćwiczenia i metody instruktażowe pomagające w rozwiązaniu problemu; poznawcze, obejmujące edukację oraz pracę nad dotychczasowymi przekonaniami odnośnie seksu; psychodynamiczne, polegające na dogłębnej analizie dotychczasowych konfliktów i doświadczeń; systemowych, polegających na analizie jednostki w systemie, np. w związku partnerskim, praca nad komunikacją w związku. Każde z wymienionych ujęć teoretycznych umożliwia znalezienie źródła problemu i przepracowanie go. W przypadku, gdy zaburzenia seksualne powodują komplikacje w związkach partnerskich zaleca się terapię par. Gdy problem zaburzeń znajduję się w sferze fizjologicznej zaleca się konsultację z lekarzem ginekologiem lub urologiem.
