Wstęp
Z badań naukowych wiemy, że doświadczając procesu psychoterapii, radzimy sobie generalnie lepiej w różnych aspektach życia. Średnio osoba, która doświadczyła psychoterapii, po jej ukończeniu czuje się lepiej, niż 79% osób, które jej nie doświadczyły. Co więcej, efekt dotyczy każdego rodzaju lub szkoły psychoterapii. To znaczy, że zarówno podejście psychodynamiczne, Gestalt, CBT lub inne jest podobnie skuteczne. Jeżeli ciekawi Cię czym różnią się powyższe szkoły, przeczytaj nasz artykuł pt. „Rodzaje psychoterapii – jaką psychoterapię wybrać?”. Sprawdźmy zatem, od czego zależy skuteczność psychoterapii.
Czynniki wpływające na skuteczność psychoterapii
Możemy zidentyfikować kilka głównych czynników wpływających na skuteczność działań psychoterapeutycznych, m. in.:
- relacja terapeutyczna,
- aspekty techniczne (techniki terapeutyczne),
- nastawienie pacjenta.
Relacja terapeutyczna
Jak w każdej relacji, łatwiej nam dogadać się z jednymi, a trudniej z innymi ludźmi. Podobnie możemy rozpatrywać relację terapeutyczną. Terapeuta, poza swoją rolą, jest również, a może przede wszystkim, człowiekiem. Jego sposób bycia, aparycja, to jak się wypowiada i wiele innych cech, może nam pasować lub nie. Nie ma nic złego w testowaniu i poszukiwaniu odpowiedniego dla siebie specjalisty, tak by zdecydować się na terapię u kogoś, w kogo obecności po prostu dobrze się czujemy. Takie poczucie jest solidnym fundamentem pod budowę czegoś, co nazywamy relacją terapeutyczną lub przymierzem terapeutycznym. Żeby czuć gotowość do rozmawiania o tematach trudnych, delikatnych lub prywatnych, musimy czuć zaufanie w stosunku do drugiej osoby, stąd przymierze jest kluczem do osiągnięcia sukcesu na drodze psychoterapii.
Aspekty techniczne (techniki terapeutyczne)
Różni terapeuci pracują w różny sposób. Nazywamy to nurtami lub szkołami psychoterapeutycznym. Jednym szkołom bliżej do pracy „tu i teraz”, wykorzystując ćwiczenia, techniki lub zadania domowe. Inne szkoły bardziej koncentrują się na odkrywaniu historii pacjentów. Jedne nurty są bardziej dyrektywne (terapeuta prowadzi sesję krok po kroku i mówi co będzie się działo dalej), inne mniej lub w ogóle (terapeuta jest towarzyszem, który podąża za pacjentem zadając pytania, w zamyśle, że w głowie pacjenta jest wszystko, co potrzebne do rozwiązania problemu, trzeba to tylko odkryć). Pacjenci mogą sprawdzić, która forma pracy bardziej im odpowiada, bo tak jak w kwestii relacji terapeutycznej, niektóre osoby będą czuły się lepiej w pracy bardziej dyrektywnej, niż inne. Idąc dalej, pewne techniki terapeutyczne będą działać na nas w sposób bardziej efektywny, a inne mniej.
Nastawienie pacjenta
Nastawienie do procesu terapii, obok relacji terapeutycznej, jest jednym z najważniejszych czynników determinujących jej skuteczność. Na nastawienie pacjenta składa się kilka czynników, takich jak:
- założenie, że terapia jest formą pomocy i dzięki niej, mogę lepiej się poczuć;
- mam motywację i gotowość by zmienić coś w swoim życiu;
- jestem otwarty na nowości i biorę pod uwagę sugestie terapeuty, nawet jeżeli się z nimi nie zgadzam;
- biorę odpowiedzialność za pracę nad zgłaszanymi obszarami / problemami.
Odpowiedzialność w psychoterapii, a jej skuteczność
Idąc na psychoterapię możemy ulec pokusie pomyślenia o tym, że to psycholog rozwiąże za nas wszystkie nasze problemy. Samo uczęszczanie na terapię nie jest jednak wystarczające. Kiedy udajemy się do lekarza ortopedy z bolącą ręką po upadku na rowerze, lekarz skieruje nas na prześwietlenie. Używając aparatu rentgenowskiego, bez zadawania choćby jednego pytania, lekarz rozpozna czy ręka jest złamana czy wszystko z nią w porządku. Lekarz rodzinny poleci byśmy zdjęli koszulkę i przykładając słuchawkę stetoskopu, będzie słuchać odgłosów naszych płuc i oskrzeli. Kardiolog z kolei, ma ciśnieniomierz i EKG, za sprawą których dowiaduje się o tym, w jaki sposób pracuje nasze serce.
Psycholog nie dysponuje takimi narzędziami. Głównym narzędziem psychologa jest rozmowa. Rozmowa, która jest furtką do naszego umysłu, do naszych przeżyć, myśli i emocji. Dlatego tak ważna jest odpowiedzialność w psychoterapii. Odpowiedzialność rozumiana jako aktywne uczestnictwo w sesji:
- przygotowanie tematów, o których chcemy porozmawiać;
- opowiadanie o obszarach, które chcielibyśmy opracować;
- poddawanie pod wątpliwość nasze dotychczasowe przekonania;
- aktywny dialog z terapeutą, odpowiadanie na jego pytania, nawet gdy początkowo wydaje nam się, że nie znamy odpowiedzi;
- wspólne opracowywanie celów terapii, tzn. tego co chcielibyśmy osiągnąć w trakcie i po ukończeniu terapii;
Odpowiedzialność w psychoterapii, to jedno z jej najważniejszych założeń. Konieczna jest wspólna praca i „gra do tej samej bramki”, gdzie pacjent czuje się bezpiecznie i komfortowo, mówiąc o swoich przeżyciach. Psycholog natomiast jest towarzyszem wspólnej podróży, dzięki swojej wiedzy wspiera pacjenta i pomaga w analizie materiału i wyciąganiu wniosków. Psychologa lub psychoterapeutę możemy wyobrazić sobie jako detektywa, który zbiera informacje oraz poszlaki i stara się odnaleźć powiązania, by ostatecznie dojść do sedna tematu i wyjaśnić skąd wziął się konkretny problem i co możemy z nim zrobić, by poczuć się lepiej. Wnioskowanie jednak często nie jest łatwe, możemy natrafić na fałszywe tropy, które maskują przyczynę, leżącą pod spodem (np. bezsenność może być „fałszywym tropem”, który jest tylko objawem depresji, a sama depresja może wynikać z trudnych przeżyć w przeszłości ). Tak ważna zatem jest interakcja między pacjentem a psychologiem, by wspólnie pokonać zaistniałe trudności.
Podsumowanie
Na skuteczność psychoterapii ma wpływ kilka czynników, ale najważniejsze z nich to relacja terapeutyczna oraz odpowiedzialność pacjenta. Psycholog, to człowiek jak każdy inny, z którym nawiązujemy nić porozumienia. Relacja terapeutyczna, to specyficzny rodzaj relacji, która w założeniu ma być przede wszystkim bezpieczna dla pacjenta. Dzięki relacji terapeutycznej, jesteśmy także w stanie przeżyć doświadczenie korektywne. Co więcej, należy pamiętać, że aby wykorzystać czas psychoterapii najbardziej efektywnie, kluczowa jest nasza odpowiedzialność. Odpowiedzialność rozumiana przede wszystkim, jako aktywna postawa oraz “otwarty umysł”.
Właśnie dlatego, na pierwszej wizycie w naszych gabinetach SOMÉNTIQ, dostaniesz materiały, które możesz wykorzystać w aktywnym uczestnictwie w kolejnych sesjach.
Chcesz dowiedzieć się w jaki sposób najlepiej przygotować się do pierwszej wizyty? Sprawdź nasz przewodnik „Pierwsza wizyta u psychologa lub psychoterapeuty„.
