Rodzaje zaburzeń snu

Zaburzenia snu

Termin zaburzenia snu odnosi się do grupy stanów, które wpływają na moment zasypiania, jakość lub długość snu. Problemy mogą obejmować trudności z zasypianiem lub utrzymaniem ciągłości snu, zbyt długi sen, a nawet nietypowe zachowania podczas snu. Zaburzenia snu to coraz częściej pojawiający się problem w społeczeństwie. Znacząco odbija się on na codziennym funkcjonowaniu człowieka, niekiedy całkowicie wykluczając osobę z normalnego funkcjonowania. 

Jak się objawiają?

Zaburzenie snu jest zjawiskiem o wielu obliczach. Przede wszystkim objawia się trudnościami z zasypianiem, częstym budzeniem się w nocy, czyli przerywanym snem, a w skrajnych przypadkach nawet zupełnym brakiem snu w nocy. Warto jednak podkreślić, że o zaburzeniach snu możemy mówić dopiero, gdy wspomniane problemy mają charakter długofalowy i regularnie wpływają na nasze codzienne życie. Innym obliczem bezsenności jest subiektywne wrażenie niewyspania, mimo zapewnienia organizmowi odpowiedniej dawki snu.

Do zaburzeń snu zaliczają się jednak nie tylko trudności z zasypianiem i brak snu w nocy. Stosunkowo wiele osób boryka się z zespołem bezdechu sennego, który polega na zaprzestaniu oddechu na przynajmniej 10 sekund podczas snu. Chociaż dolegliwość nie jest szczególnie niebezpieczna, znacząco obniża komfort życia takiej osoby. Powoduje bowiem częste przebudzania w trakcie nocy, a co za tym idzie brak prawidłowej regeneracji organizmu.

Skąd się biorą?

Nasz styl życia ma bardzo duży wpływ na to jak śpimy. Przyczyny, które sprawiają, że co roku coraz więcej osób zgłasza się z zburzeniami snu do lekarza mają wiele wspólnego ze współczesnymi zwyczajami. Na jakość odpoczynku ogromny wpływ ma higiena snu. W tej kwestii najczęściej popełniane błędy to między innymi wzmożona aktywność fizyczna lub umysłowa tuż przed udaniem się na spoczynek, zbyt mocne oświetlenie, hałas. Niezbyt korzystnym zwyczajem są drzemki w ciągu dnia, podobnie jak praca, oglądanie filmów, czytanie książek we własnym łóżko. Ono powinno służyć wyłącznie do spania. Za brak snu w nocy odpowiedzialne bywają również używki, takie jak: kawa, alkohol czy nikotyna.

Jest jednak wiele przyczyn bezsenności na które nie mamy wpływy. Do takich przyczyn należą:

• choroby somatyczne,
• stres, konflikty, nadmiar obowiązków,
• zaburzenia afektywne, takie jak depresja, czy cyklotymia,
• konieczność przyjmowania różnych leków,
• przebyte urazy.

Higiena snu

Problemy ze snem łączą się również z naszymi złymi nawykami. Warto więc dbać o prawidłową higienę snu. Do prawidłowej higieny snu zalicza się:

• regularny rytm snu (kłaść się i wstawać o stałych porach),
• regularny rytm dnia (unikać drzemek, wprowadzić plan dnia),
• ciche miejsce przeznaczone do snu.

Główne rodzaje zaburzeń snu

Uważa się, że istnieje około 100 różnych rodzajów zaburzeń snu. Najczęstsze z nich to:

Bezsenność

Problemy z zasypianiem i utrzymaniem ciągłości snu. Jest to bardzo częste zaburzenia snu.

Nadmierna senność w ciągu dnia

Trudności z utrzymaniem stanu czuwania. U niektórych osób można rozpoznać narkolepsję. Narkolepsja jest rzadką, długotrwałą chorobą neurologiczną, która objawia się nagłym zasypianiem o nieodpowiednich porach.

Zaburzenia oddychania związane ze snem

Trudności z oddychaniem podczas snu. Są to często występujące zaburzenia. Jednym z zaburzeń jest bezdech senny, w którym podczas snu dochodzi do zakłócenia oddychania. Nieleczony może mieć poważny wpływ na jakość życia i stan zdrowia.

Parasomnia

Nietypowe zachowania podczas snu, takie jak chodzenie lub mówienie. Występuje stosunkowo często w populacji ogólnej, częściej u dzieci w wieku szkolnym i pacjentów psychiatrycznych.

Dyssomnia

Zaburzenie rytmu snu oraz czuwania. Zazwyczaj ludzie zasypiają wieczorem i budzą się rano, co związane jest z naturalnym, dobowym wewnątrzustrojowym rytmem naszego organizmu oraz obrotem Ziemi. Jednak z czasem, pod wpływem różnych czynników, takich jak np. stres, późne godziny pracy, może dojść do rozregulowania naszego zegara biologicznego.​

Somnambulizm

To nic innego jak znane z filmów lunatykowanie. Najczęściej spotykane u dzieci, ale może dotyczyć każdej grupy wiekowej. Osoba lunatykująca może wyjść lub wykonywać skomplikowaną czynność, nie będąc w pełni obudzoną.

Porażenie senne

Pojawia się zazwyczaj w momencie zasypiania lub wybudzania w okresie między czuwaniem a snem. Trwa zwykle około kilku do kilkunastu sekund, choć w niektórych przypadkach może przedłużać się nawet do godziny. Objawia się jako niemożność wykonania ruchu albo wypowiedzenia słowa, pomimo przytomności osoby, która doświadcza porażenia sennego. Czasem dochodzi do tego trudność w oddychaniu, która jest skutkiem przerażenia, jakiego doświadcza człowiek, który nie ma nagle władzy nad własnym ciałem. Porażenie senne może zostać przerwane przez drugiego człowieka np. przez dotknięcie ramienia lub zawołanie osoby z zaburzeniem po imieniu.

Lęk nocny

Dotyczy przede wszystkim dzieci, znika w okresie dojrzewania. Polega na nagłym zrywaniu się w nocy z płaczem i krzykiem. Krzyczące i przerażone dziecko nadal pozostaje w fazie snu, trudno nawiązać z nim jakiś kontakt. Jego oddech jest przyspieszony, bywa spocone, a źrenice ma szeroko otwarte. Na szczęście stan lękowy szybko mija i już po kilku minutach dziecko samo kładzie się do łóżka i zasypia, a rano budzi się już w normalnym stanie.

Bruksizm

Nawykowe, nieświadome zaciskanie zębów podczas snu – potocznie nazywane “zgrzytaniem zębów”. Początkowo uznawany był jedynie za problem stomatologiczny jednakże obecnie określony jest złożonym zaburzeniem psychosomatycznym. Bruksizm może przybierać formę napadowego zgrzytania zębami, które prowadzi nie tylko do uszkodzeń samych zębów, ale również do dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych, a także napięciowych bólów głowy. Uważa się, że ma podłoże emocjonalne.

Zespół niespokojnych nóg

Doświadczenie chęci poruszania nogami podczas snu. Osoby z tym zespołem mogą również zgłaszać nieprzyjemne uczucia w kończynach. Jest to zaburzenie, który wpływa na układ nerwowy i występuje częściej w średnim wieku.

W jaki sposób zaburzenia snu wpływają na życie człowieka?

Zaburzenia snu to problem, którego nie można bagatelizować, ponieważ miewają srogie konsekwencje dla naszego organizmu pod względem psychicznym i fizjologicznym. Jedną z nich jest osłabiona odporność, która przekłada się na wyższą podatność organizmu na infekcje. Osoba mająca regularne trudności z zasypianiem jest w dodatku w większym stopniu narażona na choroby serca i układu krążenia. 

W aspekcie psychicznym brak snu w nocy przekłada się na pogorszenie samopoczucia, kiepski nastrój i nerwowość. Ponadto leczenie bezsenności jest bardzo ważne, gdyż osoba cierpiąca na zaburzenia snu cierpi również na znaczne osłabienie zdolności poznawczych, te zaś obniżają efektywność pracy lub nauki.

Zmęczenie i senność pojawiające się w ciągu dnia przekładają się na obniżony komfort życia, co z czasem staje się bardziej zauważalne. Problem z bezsennością jest dodatkowo związany ze stresem na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Stres stanowi jedną z głównych przyczyn zaburzeń snu, natomiast osłabiony w ten sposób organizm staje się jednocześnie słabiej odporny na stres. 

Walka z zaburzeniami snu

Sen w naszym życiu jest niezmiernie ważny. Reguluje on pracę całego organizmu. Dlatego nie można bagatelizować zaburzeń snu. Leczenie niefarmakologiczne zaburzeń snu opiera się najczęściej na podjęciu psychoterapii pod okiem specjalisty w tym obszarze.  Najskuteczniejsza okazuje się być psychoterapia poznawczo-behawioralna, która skupia się na czynnikach poznawczych wywołujących dysfunkcje snu i naruszających wrażliwy system regulacji, który prowadzi do ich powstawania. Celem leczenia behawioralnego jest zarówno skrócenie czasu przebywania osoby w łóżku, jak i zmniejszenie jego lęku przed zaburzeniem snu. 

Bardzo ważnym czynnikiem jest stopniowe wprowadzanie higieny snu oraz regularności pór kładzenia się spać i wstawania, które pomagają w zachowaniu zdrowego rytmu snu. Dodatkowo terapia może również obejmować trening relaksacyjny, pozwalający osobie nauczyć się różnych technik odprężających. Innymi technikami terapeutycznymi są techniki: kontroli bodźców, oddechu, uruchamiania wyobraźni, zatrzymywania myśli oraz myślenia paradoksalnego.

W zależności od konkretnego zaburzenia snu wymagane jest stosowanie innego procesu terapeutycznego, który swoimi metodami będzie odpowiednio redukował pojawiające się problemy. Psychoterapia daje szerokie możliwości pracy terapeutycznej i odpowiednie wsparcie ze strony specjalisty jest w stanie poprawić komfort i jakość snu, a także pomóc w wyeliminowaniu wszelkiego rodzaju zaburzeń snu.