WWO – co to takiego
WWO (wysoko wrażliwa osoba, z ang. high sensivity person) jest pojęciem stosunkowo nowym. Zostało ono niedawno wprowadzone głównie przez Elaine Aron (autorkę serii książek o wysokiej wrażliwości). Gdyby pokrótce wyjaśnić czym jest WWO to odpowiedź skupiłaby się na bardziej intensywnym doświadczaniu świata, a także na bardzo emocjonalnym reagowaniu na otoczenie przez wysoko wrażliwe osoby.
Wysoka wrażliwość traktowana jest jako aspekt osobowości. W związku z tym uznaje się, że podobnie jak temperament, jest ona dziedziczona, a więc wrodzona. Oczywiście wpływ środowiska również nie jest bez znaczenia. Taką wyjątkową wrażliwość można przyjmować jako zaletę, atut, wzbogacenie odbierania otaczającego nas świata. Może też być traktowanan jako wada, nawet przekleństwo, które stawia cały szereg trudności przed ponadprzeciętnie wrażliwymi osobami. Wyjątkowo wrażliwe osoby stanowią w zależności od badań od 15 do 25% wszystkich ludzi. Znaczy to, że ok. co piąty człowiek jest wysoce wrażliwy. Najprawdopodobniej możemy wskazać znanych nam nawet parę takich osób, bądź też sami należymy do tego grona. WWO dotyczy w tym samym stopniu kobiet i mężczyzn.
Główne cechy
Odbieranie bodźców
Charakterystyczną cechą wysokiej wrażliwości jest głębokość przetwarzania. Osoba z ponadprzeciętną wrażliwością odbiera wszystko „bardziej”, mocniej. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że jest nadwrażliwa na różne bodźce. Takim osobom szczególnie przeszkadza hałas, szum, który jest dla nich rzeczywiście za głośny, ponieważ słyszą go intensywniej. Również światło lampy może być dla nich jaskrawe, zbyt rażące, gdyż dla nich faktycznie jest za jasne. Szczególnie w przestrzeni społecznej, której trudno unikać (w szkole, w pracy, w galeriach handlowych, na dworcach) jesteśmy otoczeni przez całą masę takich bodźców. U osób wysoko wrażliwych szybciej dochodzi do przebodźcowania lub przestymulowania. Polega to na przepełnieniu ilością napływających zewsząd bodźców, jako że są one odbierane intensywniej. Niepotrzebne bodźce dodatkowo obciążają uwagę i utrudniają koncentrację. Wszystko to powoduje zmęczenie, ale też drażliwość i nastroje smutku i niechęci.
Inteligencja emocjonalna
Osoby wysoko wrażliwe również są głęboko empatyczne. Potrafią zauważać nawet drobne zmiany w samopoczuciu innych, spostrzegają krótkie, delikatne gesty. Innymi słowy cechuje ich wysoki poziom inteligencji emocjonalnej. Takie osoby są wyczulone na innych, zależy im, aby ludzie w ich otoczeniu czuli się dobrze, swobodnie. Poznając kogoś nowego chcą budzić sympatię i być przychylnie ocenione i polubione. Spokojne relacje z innymi ludźmi bowiem stanowią dla nich zapewnianie poczucia bezpieczeństwa. Czasem nawet dochodzi do nadmiernego branie pod uwagę zdania bądź komfortu innych osób, kosztem własnego. Wysoko wrażliwe osoby potrafią też dobrze słuchać – nie przerywają, są zaangażowane, zadają pytania pogłębiające. Niestety może się to jednak wiązać z wypruciem emocjonalnym i zmęczeniem po trudnych rozmowach (z przyjaciółmi, rodziną, czy zwierzającą się obcą osobą. Mówi się o wtedy o wyeksploatowaniu emocjonalnym. Ciężej też im przychodzi regeneracja po stresujących, wymagających sytuacjach.
Intuicja
Wysoko reaktywne osoby są też ogólnie wyczulone na drobnostki, szczegóły. Mówi się, że cechuje ich dobra intuicja. Tak naprawdę jednak stoi za tym właśnie to zauważanie pewnych delikatnych niuansów, subtelności, małych zmian w mimice lub ruchach ludzi, których inni nie są w stanie wyłapać. Dlatego też wysoko wrażliwe osoby bywają fantastycznymi pracownikami – pracowici, zwracający uwagę na detale, zauważający drobne zmiany i wymyślający alternatywne rozwiązania. Jednak jeśli pracują w środowisku, które nie zauważa tej wyjątkowej wrażliwości lub jej nie akceptuje, grozi im wypalenie zawodowe w niedługim czasie. Innymi słowy jeśli brakuje dopasowania między środowiskiem pracy a wysoko wrażliwym pracownikiem, w konsekwencji będzie on mniej efektywny, zmęczony i zniechęcony. Praca zaś będzie odbierana przez niego jako trudna, uciążliwa i męcząca.
Warto też dodać, że wysoko reaktywne osoby cenią sobie przewidywalność. Dobrze czują się w środowisku, które znają i do którego są przyzwyczajone. Nie lubią zmian, które mogą budzić u nich niepokój i lęk. Również mają z reguły wąskie grono najbliższych osób. Nie są duszami towarzystwa, które mają mnóstwo kolegów i koleżanek i cały czas poznają nowych ludzi. Dodatkowo duże grupy ludzi często wiążą się z hałasem i harmidrem, co także może odstraszać wysoko wrażliwych.
Potrzeby
Ze względu na specyficzny sposób funkcjonowania osób wysoko wrażliwych mają one konkretne potrzeby, którymi mogą być:
- Potrzeba samotności
- Potrzeba ciszy i spokoju
- Potrzeba odpoczynku (ochłonięcia)
- Potrzeba bezpieczeństwa
- Potrzeba akceptacji
WWO w związkach
Ważne jest też, aby osoby wysoko wrażliwe potrafiły komunikować swoje potrzeby bliskim osobom (partnerom, dzieciom lub rodzicom). Jak już wspomnieliśmy mówienie o swoich potrzebach, które mogą być zupełnie odmienne, nawet dziwaczne (np. Chcę po spotkaniu z Twoimi znajomymi zamknąć się na dłuższy czas sam w pokoju i odpocząć.), wiąże się z ryzykiem niezrozumienia, a nawet lekceważeniem, niechęcią, czy szyderstwem. Dlatego też daje to ogromne wsparcie i poczucie akceptacji, jeśli druga osoba stara się rozumieć wysoko wrażliwą osobę i przyjmować ją taką jaka jest.
Oczywiście też uznanie siebie jako osobę wysoko wrażliwą nie powinno wiązać się z roszczeniowością (np. “Ja się tyle namęczyłam, wytrzymując z Tobą mimo swojej wrażliwości, to teraz Ty musisz się do mnie dopasować, skoro jestem WWO”). Nie ma co dążyć do osiągnięcia dominacji potrzeb osoby wysoko wrażliwej nad potrzebami osoby przeciętnie lub nisko wrażliwej. Szczególnie życie w związku, gdzie partnerzy cechują się skrajnie odmienną wrażliwością może być trudne. Kłótnie mogą pojawić się choćby odnośnie głośności muzyki, intensywności światła lub sposobów spędzenia wolnego czasu. Należy jednak dążyć do osiągnięcia kompromisu i zgodności na realizację potrzeb zarówno jednej jak i drugiej strony
Co może pomóc w radzeniu sobie z wyjątkową wrażliwością?
Współcześnie świat jest bardzo nastawiony na ekstrawertyków. To prawda, że ludzie pełni energii, gadatliwi, mający mnóstwo pomysłów i których wszędzie jest pełno, mają do dużo łatwiej. Szczególnie jeśli chodzi o wspinanie się po szczeblach kariery czy wypadnięcie dobrze na rozmowie rekrutacyjnej. Zatem środowisko pracy w znacznym stopniu promuje tego typu zachowania. Również hobby wydaje się obecnie bardziej atrakcyjne jeśli jest to raczej skakanie ze spadochronem, bieganie maratonów, wspinaczka wysokogórska, niż zbieranie grzybów, spacery z psem. To sprawia, że wysoko wrażliwe osoby, którym bliżej do introwertyków, wstydzą się swojej wrażliwości i odbierają siebie jako nudne, przewrażliwione, ciche, nijakie, zrzędliwe. Są dla siebie bardzo surowe, co obniża ich samoocenę. Jednak należy pamiętać, że WWO nie jest żadnym zaburzeniem. Wysoka wrażliwość i posiadanie tym samym złożonego i bogatego wnętrza jest ogromnym plusem.
To jest kluczowe, aby nauczyć się akceptować swoją wrażliwość i tym samym siebie samego. Jak już wspomnieliśmy, osoby wysoko wrażliwe często rezygnują ze swoich potrzeb i decydują się zachować niezgodnie z nimi z obawy, że zostaną źle odebrane lub sprawią dyskomfort drugiej osobie. Dlatego warto zachęcać ponadprzeciętnie wrażliwą osobę do zachowań asertywnych i stawiania granic, choćby poprzez stosowanie komunikatu Ja. Korzystne będą także techniki mindfullness oraz relaksację, które obniżą napięcie i pozwolą na szybszą regenerację.
