BED, czyli kompulsywne objadanie się

Czym jest BED?

Zespół kompulsywnego jedzenia (ang. binge eating disorder, BED) należy do grupy zaburzeń odżywiania. W latach 50. XX w. w DSM-IV, zespół ten został wyodrębniony jako osobna jednostka chorobowa. BED polega na spożywaniu w niekontrolowany sposób nadmiernych ilości jedzenia. Według statystyk The Renfrew Center Foundation for Eating Disorders kompulsywne jedzenie jest po bulimii i anoreksji trzecim najczęściej występującym zaburzeniami odżywania

Co odróżnia zespół kompulsywnego jedzenia od innych zaburzeń odżywiania?

Tym co odróżnia BED od anoreksji, czy bulimii jest fakt, że w przypadku kompulsywnego objadania się nie mamy do czynienia z zachowaniami kompensacyjnymi. Oznacza to, że osoba po zjedzeniu nie prowokuje wymiotów, ani nie stosuje sposobów na przeczyszczanie organizmu. Nie czuje również przymusu stosowania restrykcyjnych diet, kuracji odchudzających czy innych sposobów redukcji wagi.

Objawy kompulsywnego objadania się

• Utrata kontroli nad ilością spożywanego jedzenia. Może dojść do okresowego etapu utraty kontroli, np. kilka razy w miesiącu lub codziennie; przy czym najczęściej problem się intensyfikuje, początkowo epizody objadania się są sporadyczne, z czasem staje się codziennym nawykiem.
• Jednorazowe spożywanie zbyt dużych, w stosunku do osoby odżywiającej się normalnie, ilości pożywienia. Często brak poczucie sytości, niezależnie do ilości spożytego pokarmu.
• Chęć na jedzenie przy jednoczesnym poczuciu przepełnienia żołądka.
• Kończenie jedzenia dopiero wtedy, gdy pojawiają się nasilone objawy przejedzenia, jak np. bóle brzucha.
• Sięganie po jedzenie, kiedy jest się smutnym, przybitym, zdenerwowanym, z nudów. Jest to tak zwane zaspokojenie głodu emocjonalnego.
• Sięganie po jedzenie, kiedy nie jest się głodnym.
• Podczas napadów kompulsywnego objadania się, osoba spożywa posiłki szybciej niż podczas normalnego jedzenia.
• Jedzenie produktów zimnych, niedogotowanych.
• Jedzenie wielu różnych produktów jednocześnie.
• Umiejętność kontrolowania ilości pokarmów, kiedy jest się w towarzystwie i brak tej umiejętności, kiedy jest się samemu.

Głód fizjologiczny a głód emocjonalny

Charakterystyczne dla kompulsywnego objadania się jest sięganie po pokarmy, z powodów innych niż głód. Jedzenie w takiej sytuacji staje się sposobem na samotność, stres, problemy życia codziennego itd. Konsumowanie pokarmów staje się więc sposobem na stłumienie emocji i rozładowanie stresu. Chociaż na chwilę pozwala zapomnieć o problemach i odsunąć od siebie niewygodne myśli. 

Przyjmowanie jedzenia aktywuje ośrodek nagrody, strukturę mózgu, która ma podtrzymywać naszą motywację, jeśli robimy coś co dla organizmu jest korzystne. Dla organizmu korzystne jest np. spożywanie pokarmów czy zaspokajanie potrzeb seksualnych, a zatem ewolucyjnie po posiłku robi się nam przyjemnie. Ma nas to zmotywować do tego, by dostarczać organizmowi energii w miarę regularnie. Dodatkowo spożywanie niektórych pokarmów powoduje wydzielanie serotoniny. To wszystko sprawia, że faktycznie jedzenie rozładowuje emocje i przynosi ulgę, jest to jednak chwilowe.

Po napadzie obżarstwa, stres i trudne emocje wracają, a dodatkowo pojawiają się kolejne problemy, takie jak np. nudności, bóle brzucha, uczucie ciężkości oraz poczucie winy z powodu obżarstwa. Tworzy się klasyczny mechanizm błędnego koła, bo żeby sobie poradzić z nieprzyjemnymi odczuciami po epizodzie obżarstwa, osoba z zaburzeniami odżywiania po raz kolejny sięga po jedzenia.

Kryteria diagnostyczne BED

Zespół kompulsywnego jedzenia stwierdza się wtedy, gdy do powtarzających się epizodów objadania się dochodziło częściej niż 2 razy w tygodniu na przestrzeni 6 miesięcy. Pojedynczy epizod trwa zwykle kilka godzin, aż do wystąpienia dokuczliwych objawów przejedzenia, np. silnego bólu brzucha. BED diagnozuje się na podstawie:

• Powtarzających się epizodów żarłoczności w stosunkowo krótkim okresie czasu, podczas których dochodzi do spożycia większej ilości pokarmu, niż potrzebuje tego organizm. Epizod przebiega z poczuciem utraty kontroli nad ilością, jakością i sposobem przyswajania jedzenia.
• Obecności minimum trzech czynników świadczących o utracie kontroli:
  • szybsze niż dotychczas tempo jedzenia,
  • sięganie po wysokokaloryczne jedzenie w nadmiarze, pomimo braku fizjologicznego uczucia głodu;
  • objadanie się w samotności, w obawie przed zauważaniem problemu przez inne osoby;
  • poczucie winy, wstrętu do siebie lub rozgoryczenia po zakończonym epizodzie objadania się;
  • jedzenie poza wyznaczonymi porami;
  • zaprzestawanie jedzenia dopiero w momencie odczucia nieprzyjemnej pełności;
  • szukanie w jedzeniu sposobu na stres, samotność, niepokój i inne problemy.
• Występowanie napadów min. 2 razy na tydzień przez okres co najmniej 6 miesięcy.
• Brak kompensacji charakterystycznych dla bulimii, takich jak: prowokowanie wymiotów, stosowanie leków przeczyszczających czy odchudzających.
• Uczucie dyskomfortu towarzyszące epizodom.

BED a inne problemy psychiczne

W przebiegu zespołu kompulsywnego objadania się często występują jednocześnie inne zaburzenia psychiczne. Można do nich zaliczyć depresję, różnego rodzaju uzależnienia, a także zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. O OCD możesz przeczytać na naszym blogu w artykule na temat zaburzeń lękowych. Długotrwale powtarzające się epizody niepohamowanego objadania się skutkują ponadto wieloma negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Obok zaburzeń psychicznych to przede wszystkim otyłość i powiązane z nią choroby o charakterze przewlekłym, jak np. cukrzyca, choroby serca, wysoki poziom cholesterolu czy nadciśnienie tętnicze.

Jak poradzić sobie z kompulsywnym objadaniem się?

W leczeniu BED najlepsze skutki przynosi połączenie farmakoterapii z psychoterapią. W przypadku tego zaburzenia najczęściej przepisuje się leki przeciwdepresyjne i kontrolujące działanie ośrodka sytości. Kluczowe jest podjęcie pracy nad schematami myślenia oraz zachowaniami pacjenta. W trakcie terapii dąży się do tego, aby uświadomić choremu mechanizmy problemu. Jest to jedna z technik psychoterapii poznawczo-behawioralnej.

Zadaniem psychologa jest wspomóc osobę z BED, aby odkryć rzeczywiste powody nadmiernego jedzenia. Najczęściej są nimi:

• lęk;
• wstyd;
• niskie poczucie własnej wartości;
• samotność;
• perfekcjonizm;
• brak samoakceptacji;
• brak akceptacji obecnej sytuacji życiowej;
• zewnętrzne umiejscowienie kontroli.

Rolą psychoterapeuty nie jest wskazanie osobie z BED gotowych rozwiązań, lecz towarzyszenie jej w procesie zdrowienia. Istotna w powodzeniu terapii jest wewnętrzna motywacja do zmiany oraz szczerość podczas sesji u psychologa. Jeżeli to czytasz i uważasz, że masz problem, to zapraszamy do spotkania z jednym z naszych specjalistów. Posiadamy gabinety psychologiczne na terenie Wrocławia.